ضررگریزی در معاملات
| مقاله | |
|---|---|
| موضوع | اقتصاد رفتاری |
| نویسنده | Daniel Liberto |
| تعداد کلمات | ۹۵۰ |
| زمان مطالعه | ۴ دقیقه |
ضررگریزی در اقتصاد رفتاری به پدیده‌ای اطلاق می‌شود که در آن ضرر واقعی یا بالقوه، از نظر روانی یا عاطفی شدیدتر از سود معادل آن تلقی می‌شود. به عنوان مثال، درد از دست دادن ۱۰۰ دلار اغلب بسیار بیشتر از لذتی است که در یافتن همان مبلغ به دست می‌آید.
اثرات روانشناختی تجربه از دست دادن یا حتی مواجهه با احتمال ضرر حتی ممکن است باعث رفتار ریسک‌پذیر (Risk-Seeking Behavior) شود که می‌تواند ضررهای تحقق یافته را حتی بیشتر یا شدیدتر کند. ضررگریزی یا بیزاری از ضرر، مشاهده‌ای است که انسان‌ها ضررها را به طور نامتقارن شدیدتر از دستاوردهای معادل تجربه می‌کنند.
ترس شدید از ضرر می‌تواند باعث شود سرمایه‌گذاران رفتار غیرمنطقی داشته باشند و تصمیمات بدی بگیرند، مانند نگه داشتن سهام برای مدت‌زمان طولانی یا خیلی کم. سرمایه‌گذاران می‌توانند با اتخاذ یک استراتژی تخصیص دارایی (Asset Allocation Strategy) استراتژیک، تفکر منطقی و اجازه ندادن به احساسات بر آن‌ها غلبه کنند و از تله‌های روانی اجتناب کنند.
ضررگریزی چیست و چرا بد است؟
هیچ‌کس دوست ندارد چیزی از دست بدهد، به خصوص زمانی که می‌تواند منجر به از دست دادن پول شود. ترس از ضرر می‌تواند سرمایه‌گذار را فلج کند و او را وادار کند تا مدت‌ها سرمایه‌گذاری ضررده (Underperforming Investment) را نگه دارد یا سهام برنده (Winning Stocks) را خیلی زود بفروشد؛ یک سوگیری شناختی که به‌عنوان اثر تمایل (Disposition Effect) شناخته می‌شود. تازه‌کارها اغلب این اشتباه را مرتکب می‌شوند که امیدوارند سهام به عقب برگردد، برخلاف همه شواهد برعکس، زیرا ضرر منجر به واکنش‌های عاطفی شدیدتر از سود می‌شود.
اقتصاددانان رفتاری ادعا می‌کنند که انسان‌ها برای بیزاری از ضرر سیم‌کشی شده‌اند که یکی از سوگیری‌های شناختی است. برخی از مطالعات روانشناختی نشان می‌دهد که درد باخت از نظر روانی تقریباً دو برابر لذتی است که هنگام برنده شدن تجربه می‌کنیم. با این حال، چندین مطالعه همچنین تأثیر عملی یا حتی وجود بیزاری از ضرر را زیر سؤال می‌برند. با این وجود، ممکن است ترس شدید باعث شود سرمایه‌گذاران رفتار غیرمنطقی داشته باشند و تصمیمات سرمایه‌گذاری ضعیفی بگیرند.
روانشناسی ضرر حتی ممکن است علت پدیده نوسانات نامتقارن (Asymmetric Volatility) نشان داده شده در بازارهای سهام (Stock Markets) باشد، جایی که نوسانات بازار سهام در بازارهای نزولی (Bear Markets) بیشتر از بازارهای رو به رشد (Bull Markets) است. طبق نظریه چشم‌انداز (Prospect Theory)، مردم به شدت اجتناب از ضرر را ترجیح می‌دهند تا به دست آوردن سود.
این بیزاری از ضرر به قدری قوی است که می‌تواند منجر به سوگیری منفی (Negative Bias) شود. در چنین مواردی، سرمایه‌گذاران بیشتر از اخبار خوب به اخبار بد اهمیت می‌دهند و باعث می‌شود بازارهای روبه‌رشد را از دست بدهند.
به حداقل رساندن ضررگریزی
یکی از راه‌های اجتناب از تله‌های روانشناختی، پیروی از استراتژی تخصیص دارایی است. به جای تلاش برای زمان‌بندی کامل احساسات بازار، به سرمایه‌گذاران توصیه می‌شود که به صورت دوره‌ای پرتفوی خود را بر اساس یک روش مبتنی بر قوانین متعادل کنند.
سرمایه‌گذاری فرمولی (Formula Investing) شکل دیگری از سرمایه‌گذاری استراتژیک است. به عنوان مثال، برنامه‌های نسبت ثابت (Fixed Ratio Plans)، بخش‌های تهاجمی (Aggressive Sectors) و محافظه‌کارانه (Conservative) مجموعه یک سبد را در یک نسبت ثابت نگه می‌دارند. برای حفظ وزن‌های هدف، معمولاُ سهام و اوراق قرضه (Bonds)، سبد سهام به طور دوره‌ای با فروش دارایی‌های با عملکرد بهتر و خرید دارایی‌های ضعیف متعادل می‌شود. این برخلاف سرمایه‌گذاری حرکتی (Momentum Investing) است که پیش‌چرخه‌ای است.
اصول آزموده‌شده زیادی برای تخصیص دارایی و مدیریت صندوق (Fund Management) وجود دارد، مانند یادگیری ساخت پرتفوی متنوع (Diversified Portfolio) و استفاده از استراتژی‌های خرید و نگهداری (Buy and Hold Strategies). یکی دیگر از روش‌های سیستماتیک سرمایه‌گذاری، استفاده از استراتژی‌های بتای هوشمند (Smart Beta Strategies)، مانند پرتفوی با وزن برابر (Equal Weight Portfolio)، برای جلوگیری از ناکارآمدی‌های بازار است. سرمایه‌گذاری عاملی (Factor Investing) همچنین می‌تواند برای کاهش چنین عوامل ریسک بازار استفاده شود.
نگاه روانشناختی مثبت به ضررگریزی
اقتصاد رفتاری (Behavioral Finance) بینش علمی در مورد استدلال شناختی و تصمیمات سرمایه‌گذاری ما ارائه می‌دهد. در سطح جمعی، به ما کمک می‌کند تا بفهمیم چرا حباب‌ها و وحشت بازار ممکن است رخ دهد. سرمایه‌گذاران باید اقتصاد رفتاری را درک کنند، نه تنها بتوانند از نوسانات بازار سهام و اوراق قرضه سرمایه‌گذاری کنند، بلکه از فرآیند تصمیم‌گیری خود نیز آگاهی بیشتری داشته باشند.
ضرر و زیان می‌تواند ارزش داشته باشد، اگر از آن‌ها درس بگیرید و بی‌طرفانه و استراتژیک به چیزها نگاه کنید. ضرر اجتناب‌ناپذیر است، به همین دلیل است که سرمایه‌گذاران موفق روانشناسی ضرر را در استراتژی‌های سرمایه‌گذاری خود گنجانده و از استراتژی‌های مقابله‌ای (Coping Strategies) استفاده می‌کنند.
برای رهایی از ضررگریزی و غلبه بر سوگیری‌های شناختی، باید یاد بگیریم که که تجربیات منفی را مدیریت کنیم و از تصمیم‌گیری‌های مبتنی بر احساسات و وحشت‌زده اجتناب کنیم. سرمایه‌گذاران باهوش بر استراتژی‌های معاملاتی منطقی و محتاطانه (Cautious Trading Strategies) تمرکز می‌کنند و از افتادن در تله‌های رایجی که بر قضاوت‌های ما تأثیر می‌گذارد، جلوگیری می‌کنند.
چرا ضرر بیشتر از سود به نظر می‌رسد؟
چندین توضیح ممکن برای ضررگریزی وجود دارد. روانشناسان به نحوه سیم‌کشی مغز ما اشاره می‌کنند و در طول تاریخ تکاملی ما، محافظت در برابر ضرر و زیان برای بقا سودمندتر از جستجوی سود بوده است. جامعه‌شناسان به این واقعیت اشاره می‌کنند که ما از نظر اجتماعی شرطی شده‌ایم که در همه چیز از باخت بترسیم؛ از ضررهای مالی تا فعالیت‌های رقابتی مانند ورزش و بازی.
ضررگریزی چه تفاوتی با ریسک‌گریزی دارد؟
هر کسی توانایی تحمل ریسک منحصر به فردی دارد؛ بر اساس شرایط شخصی مانند دارایی‌ها و درآمد، و همچنین افق زمانی سرمایه‌گذاری (Investment Horizon) (به عنوان مثال زمان تا بازنشستگی)، سن و سایر ویژگی‌های جمعیتی. افرادی که ریسک‌گریزتر هستند، ریسک کمتری می‌پذیرند؛ نسبت به کسانی که ریسک‌پذیر هستند. با این حال، ریسک‌گریزی کاملاً منطقی است، زیرا هم ضرر و هم سود در هر سطحی از ریسک‌پذیری به طور متقارن مشاهده می‌شود. این عدم تقارن ضررگریزی است که غیرمنطقی و مشکل‌ساز است.
